Is er een parallel tussen het optreden van Mozes en Jezus? Kun je Jezus zien als de nieuwe Mozes?
Bij parallellen kun je denken aan wetgeving, het volk uitleiden (uit slavernij, uit macht van de zonde)
Belangrijk is natuurlijk of de Bijbel zelf een parallel aanwijst.
Laten we beginnen bij Matteüs.
Is de Bergrede in Matteüs 5:1-8:1 een parallel van het ontvangen van de 10 geboden door Mozes op de berg Sinai in Exodus 19:1-32:15 en 33:1-34:33?
In Exodus 19:3 lezen we: ‘Mozes steeg op tot God en de HEER riep tot hem van de berg en zei (…).’ De Griekse vertaling heeft: ‘en Mozes klom op naar de berg van God en God riep tot hem van de berg en zei (…).’ In Matteüs 5:1 lezen we van Jezus: ‘De menigten ziende, ging Hij de berg op en toen Hij ging zitten, kwamen zijn leerlingen tot Hem en zijn mond openend, leerde Hij hen, zeggend: (…).’
Er is een duidelijk verschil: Mozes blijft staan en het is God die spreekt. Jezus zet zich neer en brengt zelf een boodschap.
Tijdens zijn rede bespreekt Jezus het zesde gebod (in 5:21 ‘u zult niet doodslaan (ou foneuseis). In Ex. 20:15 Griekse tekst staat ook ou foneuseis. Jezus herhaalt hier letterlijk dit gebod.
Ook het zevende gebod in Matteüs 5:27 ‘ u zult niet echtbreken (ou moicheuseis) is een letterlijke herhaling van het zevende gebod dat werd gegeven op de berg Sinai (eveneens ou moicheuseis in Exodus 20:13)’. Deze twee geboden past Jezus nu heel indringend toe: het doden en echtbreken begint al in je hart.
In Matteüs 5:38 ‘een oog in plaats van een oog en een tand in plaats van een tand (ofthalmon anti ofthalmou kai odonta anti odontos) haalt Jezus Exodus 21:24 Griekse tekst aan (ofthalmon anti ofthalmou, odonta anti odontos). Jezus haalt maar een deel aan, want in Exodus gaat de tekst verder: ‘een hand in plaats van een hand; een voet in plaats van een voet; een brandwond in plaats van een brandwond; een wond in plaats van een wond; een striem in plaats van een striem. Hier worden zeven mogelijke lichamelijke verwondingen genoemd. Jezus geeft hier een heel nieuwe toepassing op in Matteüs 5:39-42.
In Exodus 32:15 lezen we: En Mozes keerde zich om en daalde de berg af. De Griekse tekst heeft: En zich omkerend daalde Mozes van de berg af. Matteüs 8:1 zegt: ‘Terwijl Hij van de berg afdaalde volgde vele scharen Hem.’ Een groot verschil is dat de mensen in geen geval de berg Sinai mochten bestijgen (Exodus 19:12-13) en dat vele menigten Jezus volgden de berg op en af.
Een andere overeenkomst tussen Mozes en Jezus lezen we in Matteüs 17:1-2. Daar vertelt Matteüs ons dat Jezus Petrus, Jakobus en zijn broer Johannes meeneemt een hoge berg op. En dan: ‘Voor hun ogen veranderde Hij van gedaante, zijn gezicht straalde als de zon en zijn kleren werden wit als het licht.’ Van Mozes staat er in de Hebreeuwse tekst: ‘Hij wist niet dat licht straalde van zijn gezicht doordat Hij met hem gesproken had (Exodus 34:29).’ De Griekse tekst heeft ‘Hij wist niet dat het uiterlijk (opsis) van de huid van zijn gezicht verheerlijkt werd (werkwoord doksa-dzoo), doordat Hij met hem gesproken had.’
In Matteüs 17:2 staat: ‘en zijn aangezicht straalde (Grieks werkwoord lampoo) als de zon.’ Hier staan niet dezelfde woorden als in Exodus 34:29 (Griekse tekst). Het gaat wel om hetzelfde, maar het stralen is bij Jezus nog veel verblindender (namelijk, als de zon).
In Openbaring 1:16 lezen we van de opgestane Heer: ‘en zijn uiterlijk (opsis) schijnt als de zon in haar kracht’. Hier worden wij herinnerd aan Mozes (Exodus 34) en aan de verheerlijking op de berg. Maar in Openbaring is het nog sterker: ‘als de zon in haar kracht.’
