Intro

Let op de textuur (buisjes) in de vleugels

De textuur van de Bijbel

“De Bijbel vraagt om nieuwsgierigheid en graafwerk. Zodra je begint te graven blijf je nieuwe schatten ontdekken. Ook wanneer je het verhaal van Jona of Jozef al meer dan 100 keer hebt gelezen.”(Jannica van Barneveld in dicht bij de bron, uitg. Nederl.-Vlaams Bijbelgen. ’21).

Dat sprak mij aan: ‘De Bijbel vraagt om nieuwsgierigheid en graafwerk.’ en ‘Zodra je begint te graven blijf je nieuwe schatten ontdekken.’ Als je zelf een nieuwe schat ontdekt, is dat nog mooier dan wanneer iemand anders jou haar of zijn gevonden schatten laat zien. Ik hoop dan ook dat dat het lezen van deze site het verlangen losmaakt ook zelf schatten te ontdekken. Als je de oorspronkelijke talen van de Bijbel niet kunt lezen, is een vertaling die zo dicht mogelijk bij de grondtekst staat belangrijk (zoals de vertaling van 1951 van het Ned. Bijbelgenootschap of de Herziene Statenvertaling). Voor mij maakt het de vreugde groter als ik kan delen wat ik meen gevonden te hebben. En misschien dat aanvullingen of correcties van uw/jouw kant de glans ervan alleen nog maar groter maken.

Waterjuffer Hierboven is een waterjuffer afgebeeld (familie van de libelle). Wat daarbij opvalt is de structuur van de vleugels, het raamwerk dat de vleugels stevigheid en vorm geeft. Zo is er ook een raamwerk in de kleinere en grotere eenheden van de Bijbel. Deze textuur, dit raamwerk in een hulpmiddel om de boodschap van een bepaald gedeelte nog meer aan het licht te brengen. Daardoor kan een bekend Bijbelgedeelte een nieuwe glans, een extra boodschap, krijgen.

Inwendige structuur of bouw Textuur komt van het Franse woord texture, dat onder andere weefsel, samenhang, bouw of vorm betekent. Het is de inwendige structuur of bouw van iets (https://www.encyclo.nl/begrip/textuur © Kernerman Dictionaries (2021-6-1).

Textuur of structuur Textuur heeft dus alles te maken met structuur, maar is mijns inziens toch niet helemaal hetzelfde. Bij structuur denk je aan samenhang, bouw en vorm. Heeft een tekst bijvoorbeeld de vorm van een gedicht of juist van proza. Textuur heeft ook oog voor fijnere kenmerken, die de structuur laat liggen, zoals: welke specifieke woorden of motieven zijn er die door een Bijbelgedeelte, -boek of door de hele Bijbel heen lopen.

Zacheüs Als voorbeeld van textuur noem ik Lucas 19:1-10 (de ontmoeting van Jezus met de tollenaar Zacheüs; ik geef eerst een eigen werkvertaling, die dicht bij de oorspronkelijke Griekse tekst blijft):

En toen Hij binnenkwam, trok Hij door Jericho. 2 En zie, een man met de naam Zacheüs, en deze was een hoofdtollenaar en deze was rijk. 3 En hij zocht te zien wie Jezus is, maar hij was ertoe niet in staat vanwege de menigte, want hij was klein van postuur. 4 En vooruitrennend klom hij in een wilde vijgenboom, opdat hij Hem zou zien, want Hij zou daar voorbijkomen. 5 En toen Hij bij die plaats kwam, zei Jezus, naar boven kijkend, tot hem: ‘Zacheüs, kom haastig naar beneden, want vandaag moet ik in je huis verblijven.’ 6 En hij kwam haastig naar beneden en ontving Hem met blijdschap. 7 En allen die het zagen morden, zeggend: ‘Hij is bij een zondig man binnengegaan om er te logeren.’ 8 Maar Zacheüs ging staan en zei tot de Heer: ‘Zie, de helft van mijn bezit, Heer, geef ik aan de armen, en als ik iemand iets heb afgeperst, geef ik het viervoudig terug.’ 9 Jezus zei tot hem: “Vandaag is voor dit huis redding gekomen, omdat ook deze een zoon van Abraham is. 10 Want de Mensenzoon is gekomen om wat verloren was te zoeken en te redden.

Gelijke woorden in begin en slot Woorden uit het begin van een Bijbelgedeelte komen vaak in het slot ervan terug. Hier is dit het geval met het woordje deze. In het begin lezen we hoe de mensen naar Zacheüs keken (deze was hoofdtollenaar, deze was rijk), maar in het slot lezen we hoe Jezus hem ziet: deze is een zoon van Abraham. In het begin lezen we dat Zacheüs zocht Jezus te zien, maar in het slot dat Jezus gekomen is om wat verloren is te zoeken. Zacheüs zocht Jezus, maar Jezus zocht ook hem. Zoeken (van wat God was kwijtgeraakt) was zelfs het doel van Jezus’ komst.

De plaats van dit Bijbelgedeelte in het gehele evangelie van Lucas Als we naar het evangelie van Lucas als geheel kijken, is opvallend dat Jezus tegen hem zegt: ‘Vandaag moet ik in je huis verblijven.’ En even later: ‘Vandaag is voor dit huis redding gekomen.’ In het begin van het evangelie van Lucas zegt de engel bij de geboorte van Jezus tegen de herders (Lucas 2:10,11): ‘Vrees niet, want zie, ik verkondig jullie grote blijdschap die voor heel het volk zal zijn, want vandaag werd voor jullie een redder geboren, die is Christus, de Heer, in de stad van David.’ Hier vinden we hetzelfde woord vandaag als Jezus tot tweemaal toe gebruikt in verband met Zacheüs. De engel zegt: ‘Vandaag is jullie Redder geboren.’ En ongeveer 30 jaar later Jezus tegen Zacheüs: ‘Vandaag is aan dit huis redding geschonken.’ Nu wordt werkelijkheid voor Zacheüs (voor hem is de Redder gekomen), wat aan de herders al voorzegd was (voor jullie is de Redder geboren). De engel zei tot de herders: ‘Ik verkondig jullie grote blijdschap‘. Zacheüs ontving Jezus met blijdschap. Bij de geboorte van Jezus is er geen plaats in de herberg (Grieks: kataluma, afgeleid van het werkwoord kataluoo). De mensen morren dat Jezus bij een zondig mens (Zacheüs) is binnengegaan om er te logeren (Grieks: werkwoord kataluoo). Waar bij zijn geboorte geen plaats was voor Jezus, ontvangt Zacheüs Hem nu met blijdschap! Om tot slot nog even terug te komen op het ‘vandaag’: ‘Ik verzeker je: nog vandaag zul je met Mij in het paradijs zijn,’ antwoordt Jezus de misdadiger die Hem vraagt hem te gedenken als Hij in zijn koninkrijk komt (Lucas 23:42).

 

Bomen, de wortels onderling verbonden door schimmeldraden
Bij bomen kunnen de wortels onderling verbonden zijn door schimmeldraden

Bijbelboeken onderling verbonden Er is ontdekt dat de bomen in een bos via hun wortels ondergronds verbonden zijn door middel van schimmeldraden. Bosecoloog Suzanne Simard van de Universiteit van British Columbia ontdekte dit samen met haar collega’s door het observeren van het fel gekleurde, geel-witte netwerk van schimmeldraden in de bosbodem. Haar conclusie is: ‘De grootste bomen ondersteunen de jongere bomen via het schimmelnetwerk. Zonder deze helpende hand zouden de meeste zaailingen het niet halen.’[1] Evenals deze bomen zijn ook de Bijbelboeken onderling verbonden, door kenmerkende woorden bijvoorbeeld. Zo vinden we dat gewone woordje vandaag uit Lucas al terug in het boek Ruth:

Voorloper van Verlosser Jezus

Toegang tot geboortekerk in Betlehem

Beide zoons van Noömi zijn gestorven. Zij heeft nu geen nakomelingen meer. Het enige wat zij nog heeft is haar schoondochter Ruth. Nadat Boaz, de bloedverwant van Noömi, als losser een huwelijk gesloten heeft met Ruth, krijgen zij een zoon met de naam Obed. Een losser was iemand die voor een familielid een stuk land terugkocht dat deze had moeten verkopen of ook de man zelf vrijkocht als deze zich tot slavendienst had moeten verkopen. Boaz koopt het land terug dat de man van Noömi indertijd had moeten verkopen. In deze situatie had Boaz ook de plicht Ruth te huwen om zo voor nageslacht van de overleden zoon van Noömi te zorgen. Deze Obed is rechtens de nakomeling van Noömi. De buurvrouwen van Noömi prijzen haar gelukkig als Obed is geboren (Ruth 4:14): ‘Geprezen zij de HEER die het u vandaag niet laat ontbreken aan een losser (…).’ Vandaag is zichtbaar geworden wat de losser Boaz voor Noömi heeft betekend. Boaz uit Betlehem is een van de voorouders van David en zo van Jezus. In de oude Griekse vertaling van het Oude Testament (bekend als Septuaginta) lezen we in Ruth 4:14 “Geprezen de Heer, die vandaag geen einde laat komen (Grieks: kataluoo) aan het losserschap (…).’ Tot mijn verrassing vinden we hier het werkwoord kataluoo, evenals in Lucas 19:7. Kataluoo blijkt twee betekenissen te hebben: iets tot een einde laten komen en logeren. Hoewel nu met een andere betekenis, gebruikt Lucas hier hetzelfde werkwoord kataluoo en hetzelfde woord vandaag als het Bijbelboek Ruth in 4:14. Ik meen in beide overeenkomstige woorden een toespeling van Lucas op Ruth 4:14 te mogen zien. Wat voor Noömi al een geweldige blijdschap was, de geboorte van haar kleinzoon die haar nageslacht gaf en zo ook toekomst, krijgt een nog veel diepere betekenis in de komst van Jezus. Zacheüs mag het in zijn eigen leven ontdekken en … ook de misdadiger die met Jezus aan het kruis hing. Jezus zegt hem: ‘Voorzeker, Ik zeg je: vandaag zul je met Mij in het paradijs zijn (Lucas 23:43).

Tot zover een voorbeeld van Bijbeltextuur, verbindingen tussen woorden in de Bijbel, in dit geval binnen een Bijbelfragment, Bijbelboek en tussen twee Bijbelboeken.

In Spreuken 25:1 NBG ’51 staat:

Het is Gods eer een zaak te verbergen, maar der koningen eer een zaak uit te vorsen.

Ik wens u, jou bij dit ‘uitvorsen’ dit graafwerk in de Bijbel, veel ontdekkingsvreugde toe.

Sijbrand Alblas Bedum, 1 juni 2021 (kleine aanvulling 20-1-2022)


[1] https://www.bosplus.be/k/nl/n167/news/view/31886/23263/bomen-communiceren-via-schimmeldraden-om-het-bos-te-behouden.html (2021-6-1).